Hükümet yetkililerine göre Kanal İstanbul Projesi, İstanbul'un trafik sıkıntısı çeken Boğaz'dan gelen trafiği yeniden yönlendirerek ve ekonomik büyümeye katkıda bulunarak İstanbul için güvenlik risklerini azaltmayı amaçlıyor. Erdoğan, 2011 genel seçimleri öncesinde projeyi açtığı günden bu yana, büyük çevresel zararların endişesi nedeniyle ateş altında kaldı.
Plana göre, Kanal İstanbul sonra Küçükçekmece de Marmara Denizi'ne bağlamadan önce hafifçe güneydoğu kemer, Karadeniz kıyısındaki Durusu başlayarak İstanbul'un Avrupa yakasında ada olacağını, 43 kilometre (26.7 mil) uzunluğunda, 100 metre (328 fit) genişliğinde ve 25 metre (82 fit) derinliğinde olacaktır.
Projeye karşı çıkanlar, kanalın sadece Karadeniz ve Marmara denizlerinin değil aynı zamanda kuzey Ege'nin ekosistemlerine ciddi zararlar vereceğini , İstanbul'un su kaynaklarını selamlayacağını ve büyük bir çevresel felaketi tetiklediğini, bunun Türkiye’de 310 milyon insanı etkileyeceğini savunuyor.
18 Ağustos'ta yaptığı konuşmada Erdoğan, “Kanal İstanbul ile dünyaya büyük bir mesaj vereceğiz . Türkiye'nin en büyük yatırımı olacak bu stratejik projeyi kesinlikle hayata geçireceğiz ”dedi. Takip eden günlerde ekonomik krizin görünümü keskinleşti ve projenin halka kemer sıkma önlemlerinin bir parçası olarak erteleneceğini söyledi.
O zamandan bu yana iki aydan fazla bir süre sonra Erdoğan, tekrar Kanal İstanbul projesinden söz etmedi. Yine de Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurucu 15 Eylül'de 10 milyar dolarlık İstanbul kanal projenin “ devam ediyor ” olduğunu söyledi. Erdoğan'ın bakanlarıyla sık sık çeliştiği göz önünde bulundurulduğunda, Kurum'un ifadesi Erdoğan için bağlayıcı olarak görülmemelidir.
Beş gün sonra, Erdoğan'ın damadı olan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2019-2021 yılları arasında Kurum'un güvencelerine rağmen Kanal İstanbul'un rafa kaldırılması olasılığını uyandırdığı “ Yeni Ekonomik Program ” ı çıkardı . Program belirtti ederken “henüz ihale edilmemiştir veya ihale edilmiştir ama henüz, askıya alınmadı.'' Mega altyapı projeleri uluslararası finansman ile gerçekleştirilecek.”
Açıklama, Kanal İstanbul ile ilgili karışıklığa yol açtı. Projenin bir ihale raporu bile yok. Ancak aynı zamanda, “doğrudan yabancı yatırımlar ve uluslararası finansman ile” gerçekleştirilemeyen gerçek bir “mega altyapı projesi” dir. Peki hangi kategoride proje düşüyor? Henüz ihale edilmediği veya uluslararası finansmana devam edeceği için rafa kaldırılacak mı?
Eski bir Merkez Bankası valisi olan ve şimdi hükümete yakın bir Milliyet gazetesi köşe yazarı olan Yaman Toruner , 24 Eylül’de Kanal İstanbul’un üç yıl boyunca rafa kaldırıldığını ve hükümet yetkililerinin ya da hükümet yanlısı medyanın iddiasına itiraz etmediğini yazmıştı. .
Politika Laboratuvarı'nda yer alan ekonomi analisti ve yönetici ortağı Esen Çağlar'a göre, Ankara merkezli bir danışmanlık ve düşünce, “Mevcut kriz ortamında reel fiyatlarda yaşanan düşüş”, askıya alma zorunluluğudur. “Bu proje bir su yolu değil, arazi gelişimi hakkında. Bu 2011 seçimlerinin önünde netleşti. 2011 yılı, faiz oranlarının küresel olarak en düşük olduğu ve Türkiye'nin emlak sektörüne dayalı ekonomi politikalarının temellerini attığı bir zamandı. Küresel kriz azaldı ve likidite boldu. ”
Çağlar, gayrimenkulün sanayi yatırımından daha kısa sürede daha fazla kar vaat ettiğinden, İstanbul'daki arazi gelişiminin tükenmesinden dolayı, Ankara, “bunun gibi bir şeyin çevresiyle ilgili büyük inşaat projeleri ortaya çıkaracağını düşündü” dedi.
Projenin bir inşaat çılgınlığı içinde ortaya çıktığını hatırlatarak, “Gayrimenkul kabarcıkları tomurcuklanan yıllarda, bu tür projeler mantıklı görünüyor. Ama şimdi - zeniteden ne kadar kötü olacak? [Sektör] ekonomiden daha hızlı düşebilir. Temmuz-Eylül döneminde İstanbul'daki emlak fiyatları dolar bazında% 28 düştü. Kanal İstanbul gibi projelerde ortalama fiyatlara bakıldığında, yabancı yatırımcıların fiyatların daha önce olduğu gibi arttığını görmeyecek. Konut fiyatları bir süre düşmeye devam edebilir. Faiz oranları çok yüksek ve konut fiyatlarının düşmesiyle, kar etmeme riski söz konusudur. Ekonomik mantığa aykırı değil. ”
Ve projeyi finanse eden uluslararası alacaklıların şansı ne olacak?
Londra merkezli Teneo İstihbarat Koordinatörü Wolfango Piccoli, “Türk hazinesinden olası kredi garantilerine rağmen, ülkedeki yeni megaprojelere para yatırmak isteyen uluslararası borç verenler bulmak için Türkiye için gerçek bir mücadele olacaktır. Önceden zorlanmıştı - İstanbul'un yeni havalimanının finansmanında yabancı bir borç veren yok - ve gelişmekte olan pazarlar için kötüleşen dış zemin ve Türkiye ekonomisinin karşılaştığı artan zorluklar göz önüne alındığında, neredeyse imkansız. Bu durum, çevresel gerekçelerle tartışan ve açık bir ekonomik mantığa sahip olmayan Kanal İstanbul gibi projeler için özellikle doğru olacaktır. ”
Ankara Bilkent Üniversitesi'nde ekonomi profesörü Refet Gurkaynak, yabancı borç vericilerin Türkiye'ye borcunun GSYİH oranının özellikle yüksek olmamasına rağmen güvenilmez bir borçlu olarak geldiğini vurguladı. “Bunu, Türkiye'nin Ocak ayında% 5 faiz oranıyla yabancı para cinsinden borçlandırabileceğini görüyoruz, bugün ise sadece% 7,5 oranında borç alabilir. Piyasa, daha düşük oranlarda borç vermek istemiyor ”dedi.
Gürkaynak, Ankara'nın altyapı projelerinin fizibilitesinden genellikle yattığını ileri sürerek, er ya da geç kamu maliyesi üzerinde bir yük getirecek. “Bir projeyi kendiniz finanse edemezseniz, bir yatırımcıya dönüp,“ Parayı ödünç al ve işi yap ve gelir garantisi verirsin ”dedin. Yatırımcıların alacaklıları, Türk devletine borç veren aynı alacaklılar. Gelir garantisi verdiğinizde, bunları ödemek zorundasınız. Ödeme taahhüdünüzün, yatırımcının güvenebileceği ve projeyi finanse edebilmesi için güvenilir olması gerekir. Artan faiz oranları, Türkiye'nin ödeme kabiliyetine olan güvenin azaldığını göstermektedir. Türkiye riskli bir borçlu olarak görülüyor. Bu tür projelerin çevre, kaynaklar ya da başka nedenlerden dolayı istenip istenmediği dışında, bunları finanse etme kabiliyeti son derece şüphelidir. ”
Ekonomik sıkıntılara rağmen, Ankara'nın özellikle Mart ayındaki yerel seçimler öncesinde Uluslararası Para Fonu ile bir kurtarma anlaşması yapması beklenmiyor. Yine de, bazıları seçimlerden sonra harekete geçebileceğini düşünüyor.
Peki ya Kanal istanbul projesi için hükümet IMF'ye giderse?
“Böyle bir proje ile IMF'ye gidemezsiniz. Bu şeyin ekonomik bir fizibilitesi yok ”dedi. “IMF'nin size söyleyeceği ilk şey, bu tür şeylerle değil, ekonomik olarak mantıklı üretime dayalı projelere destek verilmelidir'' demek olacaktır.
Türkiye'yi ve IMF'yi yakından takip eden ABD merkezli bir yatırım firmasında baş ekonomist olan Cem Akyurek, “Eğer Türkiye IMF'ye gitmek zorunda kalıyorsa, IMF'nin talep ettiği bütçe sıkma politikaları ek yükleri de hesaba katmak zorunda kalacak. Krizden ve kamu-özel ortaklık projelerinden. IMF ödünç vermeye karar verdiğinde, bu tür projelerin hazine üzerinde verebileceği borç yükünün hesaplanmasıyla başlar. Kanal İstanbul ile devam etmeleri halinde, IMF'nin daha sıkı kemer sıkma tedbirleri için baskı yapması nedeniyle, bu düşük gelirli gruplara ek bir yük getirecektir. ”
Böylelikle, Kanal İstanbul'da ısrar etmek, ekonomik maliyetle birlikte politik maliyetlerin ortaya çıkmasına neden oluyor.
Erdoğan için, Kanal İstanbul projesi kendi saygınlığı açısından son derece önemlidir. Proje neredeyse tamamen rafa kaldırılmış olsa da, Mart ayındaki yerel seçimlere kadar kabul edilmesi olası değildir çünkü bu, ekonomik krizin de kabul edilmesi anlamına gelecektir.
Teoride, Erdoğan hala Kanal İstanbul'u gerçekleştirebiliyor ancak bir önkoşul: “çılgın projesini” finanse edecek kadar çılgın bir bankacı bulmak.
Kaynak : www.egehaber.com
