CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, Yap-İşlet-Devret modeli ile yapılan otoyol ve köprü ihalelerinde Sayıştay raporlarına da yansıyan 7,9 milyar TL'lik kamu zararına ilişkin araştırma önergesi verdi.
CHP'li Özgür Özel'in Yap-İşlet-Devret modeli ile ilgili verdiği araştırma önergesi şöyle:
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Yap-İşlet-Devret modeli, 1994 yılında çıkarılan bir kanuna dayandırılarak kamu kurum ve kuruluşlarınca ifa edilen, ileri teknoloji veya yüksek maddi kaynak gerektiren bazı yatırım ve hizmetlerin yaptırılabilmesi için özel bir finansman modeli olarak geliştirilmiştir. Bu model, yatırım bedelinin sermaye şirketine veya yabancı şirkete, şirketin işletme süresi içerisinde ürettiği mal veya hizmetin idare veya hizmetten yararlananlarca satın alınması suretiyle ödenmesi anlamına gelmektedir.
Sayıştay tarafından hazırlanan kamu kurumlarına ait 2017 yılı denetim raporları Yap-İşlet-Devret modeli ile yapılan sözleşmelerde kamunun ciddi zararlara uğratıldığı tespitlerini barındırmaktadır.
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 2017 raporunda, Ankara-Niğde Otoyolu, Menemen-Aliağa-Çandırlı Otoyolu, Kuzey Marmara Otoyolu, Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu ve Çanakkale Köprüsü yapım işleri olmak üzere 5 ayrı projede, uygulama sözleşmelerinin 180 gün içerisinde yürürlüğe girmesi gerekmesine karşın, görevli şirketlerin kusuruyla 180 günün aşıldığı, buna karşın şirketlere sözleşmelerde yer alan yaptırımların uygulanmadığı belirtilmektedir.
Kamunun ciddi zararlara uğradığı bu ihaleleri, Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarı boyunca kayırılan, kamu eliyle zenginleşen şirketler almış, iktidarın bu şirketleri kayırdığı bizzat, sözleşmeleri kamu aleyhine de olsa uygulamamasıyla bir kere daha kanıtlanmıştır.
Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu ihalesini IC İçtaş, Astaldi, Kalyon Ortak Girişim Grubu, Ankara-Niğde Otoyolu ihalesini ERG-Seza Ortak Girişim Grubu, Kuzey Marmara Otoyolu ihalesini Anadolu Yakası’nda Limak-Kolin Ortak Girişim Grubu, Avrupa Yakası’nda Kolin-Kalyon Ortak Girişim Grubu, Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu İhalesi’ni Nurol-Özaltın-Makyol-Astaldi-Yüksel-Göçay İnşaat Konsoriyumu, Çanakkale Köprüsü ihalesini ise Daelim-Limak-SK-Yapı Merkezi Ortak Girişim Grubu kazanmıştır. Bu şirketlerin değişik alanlarda pek çok kamu ihalesini aldığı da bilinmektedir.
İhaleyi kazanan şirketler, ek süre talep ederken, dış finansman bulmada yaşanılan zorlukları, uluslararası kredi kuruluşlarının art niyetli olarak Türkiye’nin notunu düşürmüş olmasını gerekçe göstermiş ve idare tarafından kendilerine bu ek süre tanınmıştır.
Sayıştay raporunda da vurgulandığı biçimiyle tamamen muğlak ifadeler barındıran bu talepler olumlu yanıt verilerek şirketlere farklı sürelerde fazla işletme hakkı tanınmıştır.
180 gün ek süre verilmesiyle idarenin mahrum kaldığı kazanç, Ankara-Niğde Otoyolu için 78 milyon 390 bin avro, Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu için 23 milyon 121 bin avro, Çanakkale Köprüsü için 153 milyon 409 bin 545 avro, Kuzey Marmara Otoyolu için ise 323 milyon 870 bin 400 dolar, Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu için ise 4 milyar 671 milyon 742 bin 503,28 TL olarak hesaplanmaktadır.
Bu da, Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının yandaş şirketlere yönelik kayırmacı politikalarının neticesinde sadece Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan otoyol ve köprü ihalelerinde 7 milyar 925 milyon 426 bin 509,63 TL’lik bir kamu zararı oluştuğunu gözler önüne sermektedir.
Yap-İşlet-Devret sözleşmelerinde mevzuat dışına çıkılması nedeniyle ortaya çıkan kamu zararının şirket kusurlarından kaynaklanan kısmının şirketlerden tahsil edilebilmesi, kamu kurumlarından kaynaklanan kısmı için tatmin edici bir idari soruşturma sürecinin başlatılabilmesi, bundan sonraki Yap-İşlet-Devret sözleşmelerinde benzer sıkıntıların yaşanmaması için sözleşmelerin azami kamu çıkarı gözetecek biçimde hazırlanması noktasında önlemlerin alınması ve ortaya çıkan kamu zararından dönemin bakan ve başbakanlarının sorumlu olup olmadıklarının açığa çıkarılması amacıyla Anayasanın 98 ve TBMM İçtüzüğünün 104 ve 105.maddeleri göre Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasını arz ve teklif ederiz.
